Η ραιβογονία είναι παραμόρφωση των κάτω άκρων. Στην ραιβογονία τα κάτω άκρα είναι κυρτωμένα, έχουν σχήμα τόξου ή παρένθεσης ενώ παρατηρείται κενό, αυξημένη δηλαδή απόσταση μεταξύ των γονάτων όταν το άτομο στέκεται όρθιο.
Στα μικρά παιδιά η ραιβογονία εμφανίζεται για πρώτη φορά όταν αρχίζουν να περπατούν και θεωρείται φυσιολογικό εύρημα μέχρι την ηλικία των 2 ετών που συνήθως εξαφανίζεται γρήγορα. Η ραιβογονία των βρεφών είναι η συμμετρική κύρτωση και των δύο κάτω άκρων που δεν προκαλεί πόνο και που μπορεί να συνοδεύεται κάποιες φορές από συχνές πτώσεις και αδέξιο βάδισμα.
Εκτός από την φυσιολογική βρεφική ραιβογονία, ραιβογονία μπορεί να παρουσιαστεί και σε μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες. Οι περιπτώσεις σοβαρής ραιβογονίας που δεν υποχωρεί μέχρι την ηλικία των 4 ετών ή που επιδεινώνεται και εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες θεωρούνται παθολογικές.
Επιδημιολογία
Η φυσιολογική ραιβογονία των βρεφών είναι ιδιαίτερα συχνή. Η παθολογική ραιβογονία που οφείλεται σε ποικιλία παθολογικών καταστάσεων είναι πολύ σπανιότερη. Η ακριβής συχνότητα της παθολογικής ραιβογονίας δεν είναι σήμερα γνωστή.
Η παθολογική ραιβογονία είναι πολύ συχνότερη στις αναπτυσσόμενες χώρες με κακή διατροφή και περιορισμένη πρόσβαση στις δομές υγείας. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη βιταμίνης D (ραχίτιδα), τραυματισμούς και λοιμώξεις των οστών των κάτω άκρων.
Γενετικές νόσοι, συγγενείς ανωμαλίες, μεταβολικές νόσοι και ρευματολογικά νοσήματα είναι επίσης συχνά αίτια παθολογικής ραιβογονίας.
Τέλος σε κάποιες περιπτώσεις, η ραιβογονία μπορεί να είναι ιατρογενής μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στα κάτω άκρα.
Αιτιολογία
Αίτια παθολογικής ραιβογονίας είναι:
- H νόσος του Blount. Πρόκειται για παθολογική εξελισσόμενη ραιβογονία που οφείλεται σε ανώμαλη ανάπτυξη της εγγύς κνήμης. Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί σε βρέφη, παιδιά και εφήβους. Η βρεφική μορφή εντοπίζεται σε ποσοστό 80% και στα δύο πόδια ενώ οι μορφές που εμφανίζονται σε μεγαλύτερες ηλικίες εντοπίζονται σε ποσοστό 50% και στα δύο πόδια. Τα παιδιά που πάσχουν από την νόσο είναι παχύσαρκα και περπατούν νωρίς.
- Η ραχίτιδα που προκαλείται από έλλειψη βιταμίνης D
- Δυσπλασίες του σκελετού όπως η αχονδροπλασία, η ψευδοαχονδροπλασία, η πολλαπλή επιφυσιακή
- δυσπλασία και η μεταφυσιακή δυσπλασία
- Ρευματολογικά νοσήματα
- Εντεροπάθεια από γλουτένη (δυσανεξία στην γλουτένη)
- Ιατρογενή αίτια πχ μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στα κάτω άκρα
Η παθολογική ραιβογονία είναι κατά κανόνα σοβαρή.
Διάγνωση
Η ραιβογονία γίνεται συνήθως αντιληπτή από τους γονείς του παιδιού που ζητούν την ιατρική συμβουλή συνήθως από το παιδίατρο. Η διάγνωση γίνεται με βάση την κλινική εξέταση. Η στάση και η βάδιση του παιδιού θα πρέπει επίσης να εξετάζονται και να γίνεται ενδελεχής κλινική εξέταση του συνόλου του σκελετού και να μετριέται το ύψος του παιδιού Η κλινική εικόνα και το οικογενειακό ιστορικό μπορεί να παρέχουν σημαντικές ενδείξεις για την σοβαρότητα και την πιθανή εξέλιξη της κατάστασης.
Όλες οι περιπτώσεις με παθολογικά ευρήματα πέραν της φυσιολογικής βρεφικής ραιβογονίας θα πρέπει να παραπέμπονται στον ειδικό παιδοορθοπεδικό.
Η απλή ακτινογραφία είναι συνήθως αρκετή στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
Στις περιπτώσεις που υπάρχει υποψία μεταβολικής νόσου απαιτείται και περαιτέρω εργαστηριακός έλεγχος αίματος και ούρων και περαιτέρω παραπομπή σε παιδοενδοκρινολόγο.
Στις περιπτώσεις που υπάρχει υποψία διαφόρων συγγενών συνδρόμων μπορεί να απαιτηθεί επιπλέον γενετικός έλεγχος.
Θεραπεία
Στην φυσιολογική ραιβογονία των βρεφών δεν απαιτείται καμία παρέμβαση. Οι γονείς θα πρέπει να καθησυχάζονται και να πληροφορούνται ότι η κατάσταση αυτή αποδράμει κατά κανόνα μέχρι την ηλικία των δύο ετών. Σε οριακές περιπτώσεις απαιτείται στενή παρακολούθηση για να διαπιστωθεί η πορεία της.
Η συντηρητική θεραπεία είναι βασική θεραπεία στις περιπτώσεις μεταβολικών νοσημάτων όπως στην ραχίτιδα με χορήγηση βιταμίνης D. Στην περίπτωση δυσανεξίας στην γλουτένη, η κατάλληλη δίαιτα χωρίς γλουτένη αποτελεί και την θεραπεία εκλογής.
Η παθολογική ραιβογονία θα πρέπει πάντα να θεραπεύεται γιατί η πορεία της δεν είναι ποτέ καλοήθης. Η χρήση κηδεμόνων υπήρξε δημοφιλής παλαιότερα αλλά σήμερα η αποτελεσματικότητα της αμφισβητείται. Η χρήση των κηδεμόνων έχει περιοριστεί σήμερα και λόγω της μειωμένης συμμόρφωσης με αυτή την θεραπεία. Οι κηδεμόνες είναι αποτελεσματικοί μόνο κατά την φάση ανάπτυξης του σκελετού.
Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει διάφορες επεμβάσεις ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και την ολοκλήρωση ή όχι της ανάπτυξης του.
Παρά τις παραπάνω διαθέσιμες θεραπείες σήμερα υπάρχουν αρκετά άτομα με ραιβογονία, συνήθως μικρού-μετρίου βαθμού στον γενικό πληθυσμό ακόμα και στον επαγγελματικό αθλητισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αθλητού με ραιβογονία είναι ο Μορίς Γκριν ο ταχύτερος σπρίντερ της εποχής του.